Forkliftler, yük taşıma ve istifleme işlerinde büyük kolaylık sağlasa da doğru şekilde kullanılmadığında ciddi iş kazalarına yol açabilir. Bu yüzden, forklift kullanımında güvenlik sadece operatörün değil, tüm çalışma alanının sorumluluğundadır. Her yıl yaşanan forklift kazalarının büyük bölümü, basit güvenlik kurallarına uyulmadığı için meydana gelir.

Bu yazımızda, forklift kullanımında uyulması gereken temel güvenlik önlemlerini, operatörlerin ve işletmelerin dikkat etmesi gereken noktaları detaylı bir şekilde ele alıyoruz.

1. Forklift Kazalarının Yaygın Nedenleri

Kazaları önlemek için önce sebeplerini bilmek gerekir. En yaygın forklift kazaları şunlardır:

• Aşırı yükleme veya yanlış yükleme

• Hızlı veya dikkatsiz kullanım

• Görüş alanının kapalı olması

• Dar alanlarda kontrolsüz manevra

• Eğitimsiz ve belgesiz operatör kullanımı

• Yetersiz zemin koşulları veya işaretlemeler

Bu hataların çoğu, alınacak küçük önlemlerle tamamen önlenebilir.

2. Operatörün Sorumlulukları

Forklift operatörü yalnızca aracı kullanmakla kalmaz, aynı zamanda iş güvenliği zincirinin en önemli halkalarından biridir. Bu nedenle operatörün;

• Gerekli belgelere sahip olması (operatör sertifikası)

• Günlük forklift kontrolünü eksiksiz yapması

• İşaret ve uyarılara dikkat etmesi

• Hız ve dönüş kurallarına uyması

• Yükleri denge kurallarına uygun taşıması
  beklenir.

Yorgunluk, dikkatsizlik ya da acelecilik gibi insani faktörler dahi güvenliği tehlikeye sokabilir. Bu yüzden operatörlerin hem fiziksel hem zihinsel olarak hazır olmaları şarttır.

3. İş Yerinde Alınması Gereken Önlemler

İşletmeler de güvenli forklift kullanımı için bazı adımlar atmakla yükümlüdür. Bunlar:

• Güvenli Sürüş Yollarının Belirlenmesi: Yaya ve forklift yolları net bir şekilde ayrılmalı, trafik çizgileri belirgin olmalıdır.

• Uyarı Tabelalarının Konulması: Dönüş noktaları, dar alanlar, eğimli yüzeyler gibi kritik alanlara uyarı levhaları yerleştirilmelidir.

• Yeterli Aydınlatma: Özellikle kapalı alanlarda forklift yolları yeterince aydınlatılmalı, kör noktalarda ayna kullanılmalıdır.

• Zemin Kontrolleri: Kaygan, bozuk veya eğimli zeminler forklift için büyük risk taşır. Düzenli kontrol şarttır.

4. Kişisel Koruyucu Donanım (KKD) Kullanımı

Forklift kullanırken sadece makine değil, operatörün kendisi de korunmalıdır. Bu nedenle;

• Baret: Düşen cisimlere karşı koruma sağlar.

• Görünürlük Yeleği: Diğer çalışanların operatörü kolay fark etmesini sağlar.

• Çelik Burunlu İş Ayakkabısı: Ayak ezilme risklerine karşı güvenlik sağlar.

• Eldiven ve uygun kıyafet: Hareket kabiliyetini kısıtlamadan güvenlik sunar.

KKD, basit ama hayati bir önlemdir.

5. Günlük Forklift Kontrol Listesi

Her kullanım öncesinde yapılması gereken bir kontrol listesi vardır. Bu listeye uyulması, arıza kaynaklı kazaları önler:

• Frenler ve direksiyon sistemi kontrol edilmeli

• Işıklar ve uyarı ses sistemleri çalışır durumda olmalı

• Lastiklerde aşınma ya da basınç kaybı olmamalı

• Çatallar düz, sağlam ve eğilmemiş olmalı

• Hidrolik sistemde sızıntı olmamalı

• Yakıt ve batarya seviyeleri kontrol edilmeli

Bu kontrol sadece 5–10 dakika sürer ancak iş güvenliği açısından çok değerlidir.

6. Yükleme ve Manevra Kuralları

Yük taşıma sırasında dikkat edilmesi gereken başlıca kurallar:

• Yük her zaman yerden mümkün olduğunca az kaldırılmalı

• Görüş alanı kapanıyorsa geri gidilerek ilerlenmeli

• Yük eşit şekilde dağıtılmalı, dengesiz yüklerden kaçınılmalı

• Rampalarda dikkatli hareket edilmeli

• Dönüşlerde yavaş ve geniş manevralar yapılmalı

Unutulmamalı ki forkliftin devrilmesi, sadece operatörü değil çevresindekileri de hayati tehlikeye atar.

Güvenlik, Kültür Haline Gelmeli

Forklift güvenliği bir kez alınan eğitimle biten bir süreç değil, sürekli dikkat ve bilinç gerektiren bir yaklaşımdır. İşletmeler bu konuda çalışanlarını bilinçlendirmeli, sık sık iç eğitimlerle güncellemeli ve kazaları sıfıra indirme hedefiyle hareket etmelidir.

Operatör, ekipman ve çevre üçlüsünün uyum içinde çalışması ancak sürekli güvenlik kültürüyle mümkün olabilir.

Diğer bilgilendirici içerik yazımızı okumak isterseniz aşağıdaki konu başlığına tıklayabilirsiniz.

Forklift Bakımı ve Periyodik Kontrollerin Önemi